Ας πάρουμε, για παράδειγμα, δύο αδέλφια που μεγαλώνουν στην ίδια οικογένεια. Το ένα παιδί είναι ήσυχο, κοιμάται αρκετές ώρες, τρώει όταν το ταΐζουν. Το άλλο ταράζεται εύκολα, κλαίει συχνά, κινεί συνέχεια χέρια και πόδια, τρώει βιαστικά και λαίμαργα και καταπίνει τόσο αέρα που πρέπει να ρευτεί πολλές φορές. Κοιμάται λίγες ώρες και ξυπνά με την παραμικρή κίνηση γύρω του.
Και τα δύο παιδιά είναι απολύτως φυσιολογικά και δεν θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει το ένα «καλύτερο» από το άλλο, αν και το ήσυχο μωρό είναι πιο βολικό για σας.
Ήδη από τις πρώτες εβδομάδες θα έχετε την ευκαιρία να γνωρίσετε την ιδιοσυγκρασία του δικού σας μωρού.
Είναι ζωηρό, ενεργητικό ή ήρεμο; Δείχνει επιφυλακτικό σε μία καινούργια εμπειρία, όπως π.χ., το πρώτο του μπάνιο, ή το διασκεδάζει;
Η προσωπικότητά του εκδηλώνεται σε κάθε στιγμή, από τον τρόπο που κοιμάται μέχρι τον τρόπο που κλαίει. Όσο πιο προσεκτικά παρατηρείτε τις εκδηλώσεις του χαρακτήρα του, τόσο πιο κατάλληλα ανταποκρίνεστε στις ανάγκες του και η συμβίωσή σας γίνεται πιο εύκολη και ευχάριστη.
Αν είχατε ήδη διαμορφώσει ένα πρότυπο αντιμετώπισης του παιδιού πριν ακόμη γεννηθεί, θα πρέπει να το επαναξιολογήσετε και να το προσαρμόσετε στο χαρακτήρα του. Δεν υπάρχει ένας μόνο «σωστός» τρόπος που να μπορεί να εφαρμοσθεί σε όλα τα παιδιά. Το πλαίσιο των κανόνων στο οποίο θα κινηθείτε θα ορισθεί από την προσωπικότητα του παιδιού, τις δικές σας πεποιθήσεις και τις συνθήκες ζωής της οικογένειας.
Οι ανάγκες του μωρού, υλικές και συναισθηματικές, είναι απολύτως σεβαστές, όπως είναι και των άλλων μελών της οικογένειας. Απαιτείται προσπάθεια ώστε να επιτευχθεί αρμονική ισορροπία μεταξύ των δύο μερών.
Οπωσδήποτε, όμως, είναι λάθος να προσπαθήσετε να επιβάλετε πειθαρχία στο μωρό τον πρώτο μήνα. Τακτικές του τύπου «μην το ταΐζεις το βράδυ για να μάθει να μην ξυπνά» ή «άφησέ το να κλαίει για να μη συνηθίσει τις αγκαλιές» είναι έξω από κάθε λογική. Το μωρό βρίσκεται σε φάση προσαρμογής και οι βασικοί άξονες της ζωής του είναι το φαγητό, ο ύπνος και η ασφάλεια που του δίνει η ανθρώπινη επαφή. Ακόμη δεν ξέρει ούτε τι σημαίνει νύχτα ή μέρα. Δεν ξυπνά τη νύχτα επίτηδες γιατί θέλει να σας ενοχλήσει, αλλά γιατί πεινάει και φυσικά πρέπει να φάει. Αφήνοντάς το πεινασμένο μέχρι να ξημερώσει δεν του διδάσκετε τίποτε, αλλά είναι σαν να το τιμωρείτε για μια πέρα για πέρα φυσιολογική του ανάγκη.
Αν το μωρό κλαίει και μια ζεστή αγκαλιά ή ένα νανούρισμα το ησυχάζει, δεν υπάρχει κανένας λόγος να του τα στερείτε με το σκεπτικό ότι το κακομαθαίνετε.
Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι η υπόλοιπη ζωή σας πρέπει να παραλύσει ανταποκρινόμενη σε κάθε κίνηση ή ήχο του μωρού. Αλλά αξίζει τον κόπο μια μικρή «θυσία».
Πλουτίζοντάς το με αποθέματα στοργής και αγάπης, βάζετε τα θεμέλια για τη διαμόρφωση ενός χαρακτήρα ισορροπημένου και γενναιόδωρου. Στο κάτω - κάτω, οι πρώτοι δύο μήνες είναι μοναδικοί, περνούν πολύ γρήγορα και έχετε όλο τον καιρό αργότερα, στην κατάλληλη ηλικία, να του διδάξετε τα όρια και τις υποχρεώσεις της ελευθερίας του.
Ψυχολογική εξέλιξη
Μετά το πρώτο τετράμηνο θα παρατηρήσετε σημαντικές αλλαγές στην προσωπικότητά του. Τους πρώτους μήνες, όσο ζωηρό και αν ήταν, του έφθανε που οι βασικές του ανάγκες (τροφή, ύπνος, στοργή) καλύπτονται. Τώρα χρησιμοποιεί τα χέρια του, το πεδίο των κινήσεών του μεγαλώνει, κάθεται και ό,τι βρίσκεται γύρω του ασκεί ακατανίκητη έλξη. Θέλει όλα να τα φτάσει, όλα να τα πιάσει, όλα να τα εξετάσει. Και όταν δεν μπορεί να το πετύχει μόνο του, θα σας καλέσει σε βοήθεια, φωνάζοντας, χτυπώντας ό,τι κρατά για να κάνει θόρυβο, ρίχνοντας κάτι στο πάτωμα. Πηγαίνοντας κοντά του μπορεί να ξεχάσει τι ήταν εκείνο που ήθελε και να συγκεντρώσει την προσοχή του σε σας με γελάκια, φωνούλες, μορφασμούς.
Κάθε παιδί έχει τη δική του ιδιοσυγκρασία και τη δική του προσωπικότητα. Στη φάση αυτή γίνονται εμφανή τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα τους. Υπάρχουν παιδιά πεισματάρικα και παιδιά πιο καλόβολα, παιδιά που αναστατώνονται εύκολα και άλλα που «δεν τους καίγεται καρφί», παιδιά γκρινιάρικα και απαιτητικά και παιδιά πιο ήρεμα. Φυσικά, πέρα από τις καταβολές που έχει ο καθένας, η προσωπικότητα διαμορφώνεται και από τις επιδράσεις του περιβάλλοντος, αλλά δεν είναι ακόμη η εποχή που μπορείτε να επιβάλετε απόψεις και κανόνες. Προσπαθήστε να καταλάβετε την προσωπικότητά του και να το χειρισθείτε ανάλογα.
Θα χρειασθεί περισσότερη υπομονή για το παιδί που είναι δύστροπο, που ενοχλείται όταν αλλάζει χώρο ή αναστατώνεται όταν πιέζεται να αποδεχθεί κάτι για το οποίο δεν είναι ακόμη έτοιμο. Ένα ευερέθιστο μωρό μπορεί να ηρεμήσει με κουβέντες και χάδια. Μια καλή εναλλακτική λύση είναι να στρέψετε την προσοχή του σε κάτι άλλο. Ένα απλό παράδειγμα: αρχίζει να κλαίει επειδή δεν του ξαναδίνετε το παιχνίδι που έριξε για πολλοστή φορά στο πάτωμα. Βάλτε το παιδί στο πάτωμα για να το φθάσει μόνο του.
Άλλου είδους αντιμετώπιση θέλει το ντροπαλό και ευαίσθητο παιδί, ιδίως αν στο σπίτι υπάρχουν και άλλα πολύ πιο εκδηλωτικά και φασαριόζικα παιδιά που το επισκιάζουν. Μπορεί να κάθεται ήσυχο και να νομίζετε ότι είναι ευχαριστημένο ή να μην είναι τόσο εκδηλωτικό και να μην είναι διασκεδαστικό το παιχνίδι μαζί του. Ένα τέτοιο παιδί χρειάζεται περισσότερη προσωπική επαφή απ’ ό,τι άλλα παιδιά. Πρέπει να το βοηθήσετε να νοιώσει σιγουριά για να συμμετέχει σε ό,τι γίνεται γύρω του. Αφιερώστε του αρκετό χρόνο για να εξοικειωθεί με το περιβάλλον και φροντίστε και οι άλλοι να μην το πλησιάζουν απότομα. Βάλτε το να καθίσει κοντά στα άλλα παιδιά και σιγά σιγά, μόλις νοιώσει σιγουριά, θα γίνει πιο εκδηλωτικό με τους άλλους.
