Πρόωρη θεωρείται μια γέννηση πριν τη συμπλήρωση 37 εβδομάδων κύησης. Η πρόωρη γέννηση είναι η μόνη σημαντική αιτία που σχετίζεται με την παιδική θνησιμότητα και νοσηρότητα, τόσο στις ανεπτυγμένες όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, η οποία όμως συχνά μπορεί να προληφθεί.
Η Παγκόσμια Ημέρα Προωρότητας ξεκίνησε το 2008 από EFCNI και τις συνεργαζόμενες με αυτό Ευρωπαϊκές οργανώσεις γονέων. Το 2010, για πρώτη φορά η οργάνωση των ΗΠΑ March of Dimes, η Αφρικανική οργάνωση Little Big Souls, το Ίδρυμα της Αυστραλίας Australian National Premmie Foundation και το EFCNI ένωσαν τις δυνάμεις τους σε όλες τις ηπείρους για να γιορτάσουν αυτή την ξεχωριστή ημέρα.
Σήμερα, αμέτρητα άτομα και οργανώσεις σε περισσότερες από 100 χώρες υλοποιούν δραστηριότητες και ειδικές εκδηλώσεις, δηλώνοντας τη δέσμευσή τους για δράση με στόχο την καλύτερη αντιμετώπιση του πρόωρου τοκετού και τη βελτίωση της κατάστασης των πρόωρων μωρών και των οικογενειών τους.
Τα 10 ζευγάρια καλτσάκια στη σειρά, με το 1 από αυτά μικρότερο και μωβ, έχουν γίνει σύμβολα της Παγκόσμιας Ημέρας Προωρότητας, δηλώνοντας ότι σε ολόκληρο τον κόσμο 1 στα 10 μωρά γεννιέται πρόωρα. Την ίδια μέρα, πολλά μνημεία, κρατικά κτίρια και νοσοκομεία παγκόσμια, φωτίζονται στο μωβ χρώμα, σύμβολο της προωρότητας.
Ζητήσαμε από την πρόεδρο και συν-ιδρύτρια του Ηλιτόμηνου, ιατρό κ. Λέλα Βαβουράκη και εκλεγμένο μέλος του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου Γονέων του EFCNI και μέλος της Επιτροπής του Ευρωπαϊκού Προγράμματος «Πρότυπα φροντίδας για την Υγεία των Νεογνών» (Standards of Care for Newborn Health) να μιλήσει στα NEW MEDIA της ΕΡΤ3 για τους λόγους που κάνουν σημαντική αυτήν την ημέρα.
Η κ. Βαβουράκη σημείωσε πως «οι πρόωρες γεννήσεις είναι ένα θέμα που πρέπει να αφορά όλη την κοινωνία, γιατί σχετίζονται άμεσα με την επιβίωση και την ανάπτυξη των παιδιών. Κάθε κοινωνική δράση σε αυτόν τον τομέα είναι μεγάλης αξίας, καθώς συμβάλλει ώστε όλα τα παιδιά να έχουν το καλύτερο ξεκίνημα στη ζωή».
Ποιοι είναι οι λόγοι που κάνουν ιδιαίτερα σημαντική αυτήν την ημέρα;
Σε ολόκληρο τον κόσμο 1 στα 10 μωρά γεννιέται πρόωρα. Αυτό σημαίνει 15.000.000 στον κόσμο. Από αυτά τα 500.000 γεννιούνται στην Ευρώπη- 1.370 μωρά την ημέρα.Τα πρόωρα μωρά είναι η μεγαλύτερη ομάδα παιδιατρικών ασθενών στην Ευρώπη.Η πρόωρη γέννηση είναι παγκοσμίως η κυριότερη αιτία θανάτου στα νεογνά και αποτελεί την αιτία περισσότερων από 1 εκατομμύριο θανάτων ετησίως, αντιστοιχώντας σε 35% των θανάτων νεογνών παγκοσμίως.Το ποσοστό επιβίωσης των πρόωρων μωρών διαφέρει όχι μόνο από χώρα σε χώρα αλλά και από νοσοκομείο σε νοσοκομείο.Πολλές παθήσεις της ενήλικης ζωής συνδέονται με την πρόωρη γέννηση και μπορούν να προληφθούν με βελτίωση της φροντίδας των νεογέννητων.
Ποιοι παράγοντες κινδύνου συνδέονται με τον πρόωρη γέννηση;
Στις μισές περίπου περιπτώσεις, οι γιατροί δεν γνωρίζουν τους λόγους για τους οποίους ένα βρέφος γεννιέται πρόωρο. Ωστόσο, έχουν προσδιοριστεί αρκετοί παράγοντες κινδύνου, όπως η πολλαπλή κύηση και οι ανωμαλίες της μήτρας, οι οποίοι είναι πιθανό να αυξήσουν τις πιθανότητες πρόωρου τοκετού.
Μπορεί να προληφθεί η πρόωρη γέννηση;
Η πρόωρη γέννηση οφείλεται σε πολλά αίτια, υπάρχουν όμως τρόποι με τους οποίους μια γυναίκα μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο πρόωρης γέννησης. Γυναίκες οι οποίες πάσχουν από χρόνιες διαταραχές, όπως ο διαβήτης ή η υψηλή αρτηριακή πίεση πρέπει να συμβουλεύονται τον γιατρό τους πριν από την εγκυμοσύνη, καθώς και να παρακολουθούνται σε τακτική βάση κατά τη διάρκειά της. Ο έγκαιρος εντοπισμός και η επίλυση προβλημάτων υγείας μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο πρόωρης γέννησης. Συνιστάται επίσης η διατήρηση υγιούς βάρους και ο υγιεινός τρόπος ζωής, π.χ. αποχή από το αλκοόλ και το κάπνισμα πριν από την εγκυμοσύνη και κατά τη διάρκειά της. Η διατήρηση βάρους μεγαλύτερου ή μικρότερου του κανονικού πριν από την εγκυμοσύνη, θεωρείται ένας ακόμη παράγοντας που αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρης γέννησης.
Κύριος στόχος πρέπει να είναι πάντοτε η αποφυγή του πρόωρου τοκετού εξ αρχής. Η εκπαίδευση, η θεραπεία και η φροντίδα των μελλουσών μαμάδων πρέπει να ξεκινήσει πολύ πριν την ημερομηνία τοκετού, γιατί η καλύτερη θερμοκοιτίδα για ένα παιδί είναι πάντα η κοιλιά της μητέρας του.
Πώς επηρεάζει η πρόωρη γέννηση την υγεία και την ανάπτυξη ενός παιδιού;
Σε σύγκριση με τα τελειόμηνα βρέφη, τα πρόωρα κινδυνεύουν να παρουσιάσουν περισσότερες επιπλοκές. Όσο νωρίτερα γεννιέται ένα βρέφος, τόσο λιγότερο ανεπτυγμένα θα είναι τα όργανά του, και τόσο μεγαλύτερος θα είναι ο κίνδυνος των μετέπειτα ιατρικών επιπλοκών. Στις επιπλοκές αυτές περιλαμβάνονται η εγκεφαλική παράλυση, οι αισθητηριακές και οι κινητικές αναπηρίες, οι μαθησιακές και οι συμπεριφορικές διαταραχές και, κατά κανόνα, τα προβλήματα του αναπνευστικού, καθώς οι πνεύμονες είναι ένα από τα όργανα που αναπτύσσονται τελευταία κατά την ενδομήτρια ανάπτυξη του εμβρύου.Αυτό σημαίνει ότι κατά την πρόωρη γέννηση οι πνεύμονες του μωρού δεν έχουν αναπτυχθεί πλήρως, με πιθανό ενδεχόμενο την εμφάνιση προβλημάτων υγείας τόσο βραχυπρόθεσμων, όπως η Βρογχοπνευμονική Δυσπλασία (BPD), το Σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας (RDS) και η σοβαρή λοίμωξη από τον Αναπνευστικό συγκυτιακό ιό (RSV), όσο και μακροπρόθεσμων, όπως π.χ.αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης αλλεργικού άσθματος.
Η βελτίωση της νεογνικής θεραπείας και φροντίδας, είναι πολύ σημαντική για την πρόληψη αυτών των προβλημάτων και τη μείωση της νεογνικής θνησιμότητας, όπως είναι απαραίτητη και η ενημέρωση των γονέων για τη φροντίδα και τα μέτρα πρόληψης μετά την έξοδο του μωρού από τη ΜΕΝΝ.
Oι οργανώσεις γονέων τι μπορούν να προσφέρουν πλέον για την ενημέρωση και τη φροντίδα των πρόωρων μωρών;
Οι οργανώσεις γονέων, όπως και οι ενώσεις των ειδικών επαγγελματιών υγείας, δεν εστιάζουν πλέον την προσοχή τους μόνο στο να διασφαλίσουν την επιβίωση των προώρων βρεφών, αλλά εξετάζουν επίσης τις επιλογές που υπάρχουν για να παρέχουν στα παιδιά αυτά το καλύτερο δυνατό ξεκίνημα στη ζωή.
Στην Ελλάδα, από τη στιγμή που έρχεται πρόωρα στη ζωή ένα μωρό, αρχίζει ένας αγώνας γεμάτος εμπόδια, από το σύστημα μεταφοράς, στην περίπτωση που το μωρό έχει γεννηθεί μακριά από εξειδικευμένο Νοσοκομείο, μέχρι τις Μονάδες Εντατικής Νοσηλείας Νεογνών (ΜΕΝΝ), όπου δίνεται μια πραγματική μάχη, καθώς η αναλογία νοσηλεύτριας/η ΜΕΝΝ ανά βαριά άρρωστο νεογνό απέχει πολύ από τις διεθνείς προδιαγραφές. Οι γονείς είναι φοβισμένοι, χωρίς προετοιμασία, χωρίς ενημέρωση, πολλές φορές και χωρίς καμιά υποστήριξη, καθώς οι ΜΕΝΝ βρίσκονται στα μεγάλα αστικά κέντρα, πράγμα που σημαίνει ότι πολλοί αντιμετωπίζουν αυτή την κατάσταση αποκομμένοι από την ευρύτερη οικογένεια, που θα μπορούσε να τους στηρίξει ψυχολογικά αλλά και σε πρακτικά θέματα. Δεν υπάρχει κανενός είδους πρόβλεψη για τη διαμονή αυτών των ανθρώπων στη διάρκεια νοσηλείας του παιδιού τους, που μπορεί να κρατήσει πολλές εβδομάδες, με αποτέλεσμα οι πιο αδύναμοι οικονομικά να αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα.
Οι δυσκολίες δεν σταματούν με την έξοδο των νεογνών από τις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας, καθώς δεν υπάρχει κεντρικός συντονισμός στην παρακολούθηση της ανάπτυξης αυτών των παιδιών τα οποία, στη συντριπτική τους πλειοψηφία, χρειάζονται αυξημένη φροντίδα και ιατρική παρακολούθηση, τουλάχιστον τα δυο πρώτα χρόνια. Η όποια κατακερματισμένη παρακολούθηση γίνεται, γίνεται και αυτή στα μεγάλα αστικά κέντρα, και είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τις συνέπειες για όσους ζουν στην περιφέρεια. Επίσης, δεν υπάρχει ιδιαίτερη μέριμνα για την εργαζόμενη μητέρα του πρόωρου νεογνού, η οποία αντιμετωπίζεται όπως και η μητέρα του τελειόμηνου και πολλές φορές καλείται να επιστρέψει στην εργασία της, ενώ το παιδί της νοσηλεύεται ακόμα στη Μονάδα Νεογνών
Οι οικογένειες των πρόωρων μωρών στην Ελλάδα, σημειώνει η κ. Βαβουράκη χρειάζονται άμεσα:
Ψυχολογική στήριξη και συμβουλευτικές υπηρεσίες σε κάθε νοσηλευτικό Ίδρυμα που διαθέτει ΜΕΝΝ Μέρος να μείνουν κοντά στο μωρό τους όταν αυτό νοσηλεύεται Μεγαλύτερη άδεια μητρότητας και μεγαλύτερη γονική άδεια Οργανωμένα ιατρεία μακροχρόνιας παρακολούθησης Οικονομική υποστήριξη όταν δεν μπορούν να αντεπεξέλθουν στις αυξημένες ανάγκες φροντίδας του παιδιού τουςΣτην Ευρώπη, την τελευταία δεκαετία έχει δημιουργηθεί ένα δίκτυο οργανώσεων γονέων που δρουν συντονισμένα με το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Φροντίδα των Νεογέννητων Βρεφών (European Foundation for the Care ofNewborn Infants – EFCNI).
Το «Ηλιτόμηνον», είναι το Ελληνικό μέλος αυτού του δικτύου που προσπαθεί να ενώσει τη φωνή των γονέων με τη φωνή των επαγγελματιών υγείας ώστε να δοθούν λύσεις. Το «Ηλιτόμηνον» επιδιώκει με κάθε τρόπο την προβολή των ιατρικών, κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων των οικογενειών με πρόωρα νεογνά, διεκδικεί λύσεις γι’ αυτά τα προβλήματα, ενώ ταυτόχρονα υποστηρίζει τα αιτήματα των ΜΕΝΝ για βελτίωση των υποδομών τους και τη στελέχωσή τους με επαρκές και εξειδικευμένο προσωπικό. Παράλληλα, υποστηρίζει την εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας για την παροχή αναπτυξιακής φροντίδας των πρόωρων μωρών με επίκεντρο την οικογένεια, καθώς και κάθε δράση που προάγει τη σίτιση των πρόωρων μωρών με μητρικό γάλα.
Από τους πρώτους μήνες λειτουργίας του, το «Ηλιτόμηνον» συμμετέχει ενεργά στις δράσεις του EFCNI σε ευρωπαϊκό επίπεδο και διεκδικεί από την Ε.Ε. τη θέσπιση ενιαίων εθνικών κατευθυντήριων οδηγιών με τις οποίες να διασφαλίζεται η παροχή κατάλληλης φροντίδας σε όλες τις εγκύους, τα νεογνά και τα πρόωρα βρέφη.
Ενημερωθείτε για το Ηλιτόμηνον και το EFCNI στις επίσημες σελίδες τους και ενισχύστε το έργο τους:
https://www.facebook.com/Ilitominon/
