Η κρυοσυντήρηση ωαρίων είναι μια διαδικασία που εξελίσσεται διαρκώς και, αν και παλαιότερα θύμιζε σενάριο επιστημονικής φαντασίας, σήμερα αποτελεί επανάσταση στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και δίνει τη λύση στις γυναίκες εκείνες που προβλέποντας ότι για οποιονδήποτε λόγο θα αργήσουν να γίνουν μητέρες, απευθύνονται σε ειδικά κέντρα προκειμένου να καταψύξουν τα νεανικά και υγιή τους ωάρια. Στην ουσία πρόκειται για μία μέθοδο διατήρησης της γονιμότητας σε μεγαλύτερες ηλικίες με την προϋπόθεση ότι η λήψη ωαρίων γίνεται ιδανικά μέχρι την ηλικία των 35 –κατά άλλους έως και 37- ετών.
Από την άλλη πλευρά, η δυνατότητα αυτή δεν πρέπει να παραπλανεί τις γυναίκες δίνοντάς τους τη «σιγουριά» μίας εγκυμοσύνης στο μέλλον καθώς η κρυοσυντήρηση ωαρίων και η εξωσωματική γονιμοποίηση δεν εγγυώνται την τεκνοποίηση, παρά μόνο την αύξηση πιθανοτήτων μίας εγκυμοσύνης. Συνεπώς, η κατάψυξη ωαρίων πρέπει να αποφασιστεί με ωριμότητα και με τη βοήθεια της ειδικής συμβουλευτικής, προκειμένου να λειτουργήσει υπέρ της γυναίκας αλλά και της κοινωνίας. Το επιχείρημα «μπορώ να κάνω παιδί όποτε το αποφασίσω», οδηγεί συχνά σε απογοήτευση των γυναικών που δεν γνωρίζουν τα όρια όχι μόνο της επιστήμης αλλά και της φύσης.
Ωάριο: Το πιο σπάνιο κύτταρο της γυναίκας
Μια γυναίκα έχει περίπου 400 ευκαιρίες στη ζωή της να μείνει έγκυος. Στην κοιλιά της μάνας του ένα κορίτσι έχει 6 εκατομμύρια ωάρια στις ωοθήκες του. Όταν γεννιέται έχουν μείνει 2 εκατομμύρια. Τα περισσότερα καταστρέφονται μέχρι την εφηβική ηλικία, όπου έχουν μείνει 300.000. Από αυτά μόλις 400 θα ωριμάσουν, θα κάνουν ωορρηξία και έχουν πιθανότητα να γονιμοποιηθούν και αυτό μόνο στις γυναίκες που δεν έχουν προβλήματα. Γι αυτό λέμε ότι το ώριμο ωάριο είναι το πιο σπάνιο κύτταρο μιας γυναίκας.
Τότε γιατί ένας μεγάλος αριθμός γυναικών φτάνει στα σαράντα για να διαπιστώσει τελικά το πρόβλημα της υπογονιμότητας όταν έχει ήδη χάσει πολύτιμο χρόνο;
Προκειμένου να απαντήσει στο ερώτημα –αλλά και στο κοινωνικό ζήτημα- έρευνα πανεπιστημίου της Αυστραλίας κατέδειξε, ότι μόνο το 38% των φοιτητών και το 45% των φοιτητριών γνώριζαν ότι η γονιμότητα μιας γυναίκας πέφτει ραγδαία στην ηλικία 35-39 και μόλις το 18% γνώριζαν ότι η ανδρική γονιμότητα μειώνεται από τα 45-49. Επίσης, οι περισσότεροι πιστεύουν ότι μία γυναίκα 40 ετών μπορεί να μείνει έγκυος, μόνο με έναν κύκλο εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Η άγνοια, λοιπόν, φέρνει τη γυναίκα να ακροβατεί μεταξύ μητρότητας και ατεκνίας. Γι’ αυτό και ο Πρόεδρος του Βρετανικού Βασιλικού Κολλεγίου Γυναικολόγων του Λονδίνου, πήρε την πρωτοβουλία και προέτρεψε όλους τους γιατρούς ανεξαρτήτως ειδικότητας να υπενθυμίζουν στις γυναίκες ότι ιδανική ηλικία για να αποκτήσουν παιδί είναι από τα 20 μέχρι τα 30.
Ναι στην κρυοσυντήρηση ωαρίων, όταν:
Για λόγους επαγγελματικούς ή προσωπικούς οι γυναίκες μεταθέτουν το κεφάλαιο μητρότητα σε μεγαλύτερη ηλικία, όταν η γονιμότητα της γυναίκας μειώνεται εξαιτίας της γήρανσης των ωοθηκών (τα ωάρια δεν ανανεώνονται, όπως συμβαίνει με τα σπερματοζωάρια, αλλά γερνούν). Έτσι, γυναίκες γύρω στα 45-50 αναγκάζονται να προχωρήσουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση με ωάρια από δότρια, μία κατάσταση δύσκολα διαχειρίσιμη από τις μέλλουσες μαμάδες. Αντίθετα η κρυοσυντήρηση προσφέρει τη δυνατότητα σε μία γυναίκα που πλησιάζει τα πενήντα να μεταφέρει το δικό της γενετικό υλικό στο παιδί που κυοφορεί, χωρίς δεύτερες σκέψεις για την επιλογή της.
Το προτείνει ο εξειδικευμένος στην IVF επιστήμονας, προκειμένου να αυξήσει το ποσοστό επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης σε ορισμένες γυναίκες με ειδικά ζητήματα στη διαδικασία της διέγερσης των ωοθηκών και της ωοληψίας.
Έχει διαγνωστεί καρκίνος σε μία γυναίκα, η οποία δεν έχει τεκνοποιήσει και δεν θέλει να χάσει τη δυνατότητα της μητρότητας μετά το πέρας των ειδικών θεραπειών, οι οποίες προκαλούν μη αναστρέψιμες βλάβες στα ωάρια.
Η γυναίκα έχει αυξημένες πιθανότητες πρόωρης εμμηνόπαυσης, συνήθως λόγω οικογενειακού ιστορικού ή συντρέχουν παθολογικές καταστάσεις όπως η ενδομητρίωση.
Υπάρχει ιδανική ηλικία;
Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που έδωσε η βρετανική Ανεξάρτητη Αρχή Γονιμοποίησης και Εμβρυολογίας, όσο μικρότερη είναι η γυναίκα, όταν αποφασίσει να καταψύξει τα ωάριά της, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να μείνει έγκυος. Ιδανικά, πρέπει να καταψυχθούν τα ωάρια πριν τα τριάντα πέντε έτη. Η μέση ηλικία πάντως των γυναικών που καταψύχουν τα «αυγά» τους, όπως δείχνουν τα βρετανικά στοιχεία, είναι τα τριάντα οκτώ, ενώ υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό που προχωρούν σε κατάψυξη ωαρίων λίγο πριν τα πενήντα τους, έχοντας βέβαια αμελητέα ποσοστά επιτυχίας. Στην έκθεση της Αρχής συνιστάται να μην γίνεται ποτέ κατάψυξη ωαρίων από την ηλικία των σαράντα και μετά.
Επηρεάζει η κρυοσυντήρηση την ποιότητα των ωαρίων;
Με τις σύγχρονες μεθόδους και τεχνικές, όπως την υαλοποίηση (vitrification), τα κρυοσυντηρημένα ωάρια έχουν περίπου την ίδια δυνατότητα γονιμοποίησης με τα «φρέσκα» καθώς ποσοστό άνω του 90% των κρυοσυντηρημένων ωαρίων επιβιώνει μετά από την απόψυξη.
Η διαδικασία
Αφορά στα πρώτα στάδια της εξωσωματικής γονιμοποίησης: Καταρχήν η γυναίκα ελέγχεται για λοιμώδη νοσήματα –διαδικασία που αφορά και κάθε μέλλουσα μητέρα. Στη συνέχεια υποβάλλεται σε αγωγή για διέγερση ωοθηκών για την ανάπτυξη ωοθηλακίων. Όταν τα ωάρια ωριμάσουν και είναι έτοιμα να γονιμοποιηθούν γίνεται με ελαφριά αναισθησία η ωοληψία, μία διαδικασία που διαρκεί λίγα λεπτά. Στη συνέχεια τα ωάρια καταψύχονται και αποθηκεύονται με τη μέθοδο που θα έχετε ήδη συζητήσει με τον γιατρό σας και ακολουθεί η εξειδικευμένη κλινική. Σε αυτό το στάδιο καλό θα ήταν η γυναίκα να δεχτεί τη συμβουλή του ειδικού ψυχικής υγείας. Τα περισσότερα κέντρα IVF συνεργάζονται με ψυχολόγους ή ψυχιάτρους που συζητούν με τις γυναίκες που υποβάλλονται σε διαδικασίες εξωσωματικής γονιμοποίησης τυχόν προβληματισμούς, αγωνίες και φόβους.
Όταν η γυναίκα επιλέξει να μείνει έγκυος, τα ωάριά της θα αποψυχθούν και θα ξεκινήσει η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης από την οποία θα προκύψουν τα έμβρυα. Κάποια από αυτά θα μεταφερθούν στη μήτρα (εμβρυομεταφορά). Τα επιπλέον έμβρυα, εάν αποφασιστεί, μπορούν να καταψυχθούν προκειμένου να χρησιμοποιηθούν στο μέλλον. Έτσι η γυναίκα δεν θα υποβληθεί εκ νέου σε διέγερση ωοθηκών και ωοληψία.
Αυτό το ξέρατε;
Στη Μ. Βρετανία, το 2016, περίπου 1.200 γυναίκες επέλεξαν να καταψύξουν τα ωάριά τους – σχεδόν οι διπλάσιες από το 2014. Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στη βρετανική επιστημονική επιθεώρηση, Obstetrics and Gynaecology, γιατροί από το Βασιλικό Κολλέγιο του Λονδίνου και τα Νοσοκομεία Chelsea και Westminster ανέφεραν ότι οι γυναίκες που θέλουν να γίνουν μητέρες αλλά μεταθέτουν τη μητρότητα στο μέλλον πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να καταψύξουν τα ωάριά τους σε ηλικία τέτοια που οι πιθανότητες επιτυχίας είναι πολύ μεγαλύτερες. Το ποσοστό των ωαρίων που είναι κατάλληλα για τεκνοποίηση είναι 8,2% αν η γυναίκα είναι κάτω των 35 και μόλις 3,3% αν είναι μεγαλύτερη.
Ο Δρ. Timothy Bracewell–Milnes δήλωσε ότι οι γυναίκες που σκέφτονται να προχωρήσουν στη διαδικασία θα πρέπει να το κάνουν μεταξύ των ηλικιών 28 και 35, προκειμένου να έχουν περισσότερες πιθανότητες ενώ ο καθηγητής και σύμβουλος γονιμότητας Adam Balen τονίζει ότι η καλύτερη ηλικία για να γίνει κάτι τέτοιο είναι στη δεκαετία των 20 και σίγουρα κάτω από τα 37 έτη, καθώς η γονιμότητα μειώνεται με το πέρας της ηλικίας.
Η μέθοδος ενέχει κινδύνους; Ποια είναι τα μειονεκτήματά της;
Οι όποιοι κίνδυνοι είναι εκείνοι της εξωσωματικής γονιμοποίησης -πολύδυμες κυήσεις οι οποίες έχουν υψηλό ρίσκο για επιπλοκές και αυξάνουν τις πιθανότητες για πρόωρο τοκετό, αλλά και της τεκνοποίησης σε μεγαλύτερη ηλικία: εμφάνιση διαβήτη και υπέρτασης κατά την εγκυμοσύνη, πρόωρος τοκετός, επιπλοκές από τη καισαρική τομή (καθώς η μέθοδος της καισαρικής είναι εκείνη που επιλέγεται σε επίτοκες μεγαλύτερης ηλικίας).
Μειονέκτημα της μεθόδου είναι το κόστος το οποίο αυξάνει σημαντικά εκείνο της εξωσωματικής γονιμοποίησης με «φρέσκα» ωάρια. Ανάλογα με την κλινική η διαδικασία λήψης και κατάψυξης ωαρίων μπορεί να φτάσει ή και να ξεπεράσει τα 2000 ευρώ ενώ ετήσια καταβάλλεται και ένα σταθερό ποσό της τάξης των 300 περίπου ευρώ για τη φύλαξη του γενετικού υλικού. Αν υπολογίσει κανείς ότι οι γυναίκες συνήθως καταψύχουν τα ωάριά τους για να τα χρησιμοποιήσουν αρκετά χρόνια αργότερα, το χρηματικό ποσό αυξάνεται δραματικά. Και φυσικά κανείς δεν εγγυάται την καλή έκβαση της προσπάθειας. Η γυναίκα μπορεί να εκτεθεί σε φάρμακα και ιατρικές πράξεις κοστοβόρες αλλά και ψυχοφθόρες χωρίς την επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος.
Συμπερασματικά, η κατάψυξη ωαρίων για ιατρικούς λόγους είναι μία ευλογία, αλλά για κοινωνικούς και προσωπικούς λόγους μία διαδικασία που περιπλέκεται όταν η γυναίκα δεν γνωρίζει καλά τις πιθανότητες επιτυχίας σύμφωνα με την ηλικία της και παραπλανιέται.
