Λιβάδια Ποσειδωνίας: Οι πνεύμονες της θάλασσας εκπέμπουν SOS

Το dnews.gr βρέθηκε στο Λιμάνι Μεσογαίας - Πόρτο Ράφτη, όπου εδώ και λίγους μήνες πραγματοποιούνται οι ερευνητικές εργασίες του προγράμματος «Posidonia Oceanica: Do Not Disturb».

Μπορεί να τα έχεις παρατηρήσει το καλοκαίρι που κάνεις κατάδυση στο νησί, ή να έχεις ακούσει για αυτά και να αναρωτιέσαι τι είναι.

Τα λιβάδια Ποσειδωνίας διαδραματίζουν αθόρυβα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, έναν αναντικατάστατο ρόλο στη διατήρηση της θαλάσσιας ζωής και στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, απορροφώντας τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα.

Αυτά τα ευαίσθητα οικοσυστήματα βρίσκονται αντιμέτωπα με σοβαρούς κινδύνους, καθώς η ανεξέλεγκτη αγκυροβολία, ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες, αποτελεί τη Νο1 απειλή για τη βιωσιμότητά τους. Η καταστροφή των «πνευμόνων της θάλασσας» δεν πλήττει μόνο τη βιοποικιλότητα των θαλασσών μας, αλλά και την ίδια την προσπάθεια για μείωση των εκπομπών CO₂.

«Posidonia Oceanica: Do Not Disturb»

Το dnews.gr βρέθηκε στο Λιμάνι Μεσογαίας- Πόρτο Ράφτη, όπου πραγματοποιούνται εδώ και λίγους μήνες οι ερευνητικές εργασίες και ξεκινούν και οι μετρήσεις για την επόμενη φάση του πρόγραμματος «Posidonia Oceanica: Do Not Disturb» που είναι η τοποθέτηση αγκυροβολίων, για να δούμε από πρώτο χέρι την πρόοδο του προγράμματος.

Το πρόγραμμα αποτελεί μια σημαντική πρωτοβουλία ευαισθητοποίησης και δράσης για την προστασία των λιβαδιών Ποσειδωνίας. Μέσω έρευνας, παρατήρησης και άμεσων παρεμβάσεων, το πρόγραμμα στοχεύει στην προστασία και αποκατάσταση των λιβαδιών Ποσειδωνίας. Στο πλαίσιο αυτού του πιλοτικού προγράμματος, η Teleperformance στην Ελλάδα και η Aegean Rebreath συνεργάζονται με το ΕΛ.ΚΕ.ΘΕ., τον Δήμο Μαρκοπούλου Μεσογαίας και το Δημοτικό Λιμενικό Ταμείο Μαρκόπουλου.

Ο κος Γιώργος Σαρελάκος, Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής και Εκτελεστικός Διευθυντής της περιβαλλοντικής οργάνωσης Aegean Rebreath, μάς συνάντησε στο λιμάνι και μάς μίλησε για το πρόγραμμα «Posidonia Oceanica: Do Not Disturb» αλλά και την τεράστια σημασία των Λιβαδιών Ποσειδωνίας.

«Όταν ξεκινήσαμε τις πρώτες επαφές με την Teleperformance και τις τοπικές αρχές γνωρίζαμε ότι θα ήταν ένα σύνθετο έργο αλλά δεν γνωρίζαμε πόσο. Σίγουρα έχετε ακούσει πολλά για τα λιβάδια Ποσειδωνίας, είναι ένα πιλοτικό και καινοτόμο πρόγραμμα για την Ελλάδα γιατί προσπαθεί να αντιμετωπίσει συνολικά το πρόβλημα της καταστροφής των λιβαδιών, το οποίο σημαίνει ότι πρέπει να εμπλακούν όλοι οι φορείς. Ένα πρόγραμμα το οποίο υποστηρίζεται από την Teleperformance ως χορηγό, το δημοτικό λιμενικό ταμείο, τον δήμο, το ΕΛΚΕΘΕ με την επιστημονική καθοδήγησή του και την Aegean Rebreath ως συντονιστή του προγράμματος.

Γιώργος Σαρελάκος, Πρόεδρος της Διοικούσας Επιτροπής και Εκτελεστικός Διευθυντής της περιβαλλοντικής οργάνωσης Aegean Rebreath

Το πρόγραμμα αποτελείται από 4 άξονες. Ο πρώτος άξονας είναι το mapping & growth proofing, δηλαδή η χαρτογράφηση του προβλήματος, μέσω καταδύσεων, το οποίο απαιτεί παρουσία στο πεδίο και συνεχείς επισκέψεις για να δούμε ποιες περιοχές αντιμετωπίζουν πρόβλημα με το αγκυροβόλιο, δηλαδή ποια λιβάδια βρίσκονται κάτω από μέρη τα οποία αποτελούν συχνό σταθμό σκαφών, ποια κομμάτια τους έχουν καταστραφεί και πώς γειτνιάζουν με άλλα λιβάδια Ποσειδωνίας για να είναι δυνατή η μεταφύτευση.

Η δεύτερη φάση αφορά την κατάθεση όλων των δικαιολογητικών στα αρμόδια υπουργεία, μια μακροχρόνια διαδικασία καθώς εμπλέκονται πολλά υπουργεία και φορείς, ώστε να προκύψει η απαραίτητη αδειοδότηση. Η τρίτη φάση αποτελεί την τοποθέτηση των αγκυροβολίων. Το πρόβλημα της καταστροφής των λιβαδιών της Ποσειδωνίας μπορεί να αντιμετωπιστεί με δύο πτυχές, την παθητική και την ενεργή δράση. Παθητική είναι να τοποθετείς αγκυροβόλια, ώστε να τραβήξει την πίεση που ασκούνται στα λιβάδια. Εδώ κρίσιμο ρόλο παίζει η εκπαίδευση και ενημέρωση των πολιτών.

Η τέταρτη φάση του προγράμματος είναι η εμφύτευση του φυτού, το οποίο ενέχει δυσκολίες ως προς την επιτυχία του. Μέχρι στιγμής, έχουμε κάνει σημαντικά βήματα, σήμερα ολοκληρώνουμε επισήμως την πρώτη φάση και μετά από τέσσερις επισκέψεις στην περιοχή, με τη χρήση drone και υποβρύχιων καμερών από δύτες για τη χαρτογράφηση του βυθού.

Παράλληλα, έχει ξεκινήσει η δεύτερη φάση σχετικά με την τοποθέτηση των αγκυροβολίων, ήδη το λιμενικό ταμείο είναι σε διαδικασία υποβολής της μελέτης στο υπουργείο, ενώ σήμερα είχαμε τις απαραίτητες μετρήσεις για τις τοποθετήσεις των αγκυροβολίων, και έχουμε ήδη προχωρήσει σε διεθνή έρευνα αγοράς για τα κατάλληλα υλικά. Ήδη διεθνείς εταιρίες έχουν δείξει ενδιαφέρον για το project ώστε να το στηρίξουν περαιτέρω αλλά και να το υιοθετήσουν, αποδεικνύοντας ότι το πρόγραμμα μπορεί να αποτελέσει πιλότο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Έχουν γίνει σημαντικά βήματα αναφορικά στους 3 άξονες του προγράμματος και ελπίζουμε ότι με την ολοκλήρωσή τους θα ξεκινήσει και η τελευταία φάση με την εμφύτευση αλλά και εν συνεχεία η παρακολούθηση του project».

Ο κος Αναστάσιος Νικολακόπουλος, Πρόεδρος του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου του Δήμου Μαρκοπούλου Μεσογαίας δήλωσε με τη σειρά του:

«Το Λιμενικό Ταμείο τάχθηκε αλληλέγγυο από την πρώτη στιγμή και έχουμε βοηθήσει αρκετά προς την κατεύθυνση της υλοποίησης αυτής της δράσης, διότι όπως βλέπετε στον όρμο του Πόρτο Ράφτη δεν αντιμετωπίζουμε ακόμη ιδιαίτερο πρόβλημα μόλυνσης λόγω των ρευμάτων. Τα πράγματα ωστόσο αλλάζουν και αν δεν δώσουμε ιδιαίτερη σημασία στο περιβάλλον σίγουρα θα έρθει και η σειρά μας να επιβαρυνθεί ο τόπος.

Αναστάσιος Νικολακόπουλος, Πρόεδρος του Δημοτικού Λιμενικού Ταμείου του Δήμου Μαρκοπούλου Μεσογαίας

Ένα μεγάλο πρόβλημα στον κόλπο είναι η ανεξέλεγκτη αγκυροβολία πάσης φύσεως σκαφών μέσα στον όρμο, αυτή είναι μια ανάγκη που προκύπτει από το ότι οι θέσεις ελλιμενισμού είναι πολύ λίγες σε σχέση με τη ζήτηση που υπάρχει. Το πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση του προβλήματος είναι η εγκατάσταση αγκυροβολίων και είναι χαρά μας, τόσο του λιμενικού όσο και του δήμου, που έχουμε βάλει ένα λιθαράκι σε αυτήν την προσπάθεια».

Στα νησιά, όπου υπάρχουν ιστιοπλοϊκά οι περιοχές από κάτω είναι «βομβαρδισμένες»

Εν συνεχεία, ο κος Γιώργος Σαρελάκος, πρόσθεσε ότι «Εκτός από το γεγονός ότι έχουν δείξει ενδιαφέρον Ευρωπαίοι φορείς, η Aegean Rebreath έχει δημιουργήσει και συντονίζει το πρώτο δίκτυο Μπλε Δήμων στην Ευρώπη για το θαλάσσιο περιβάλλον. Επειδή το πρόβλημα αυτό αφορά όλα τα νησιά, λόγω και των προβλημάτων που έχει δημιουργήσει ο υπερτουρισμός το σημαντικό είναι ότι αυτό το project θα αποτελέσει πρότυπο και για τα μέλη του δικτύου, δηλαδή για άλλους 20 δήμους. Περιμένουμε ότι τα συμπεράσματα που θα εξαχθούν από το πρόγραμμα θα χρησιμοποιηθούν και από τα μέλη του δικτύου, οπότε πρόκειται για ένα project που αγγίζει τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με τον Δήμο Μαρκοπούλου Μεσογαίας να αποτελεί τον πρώτο δήμο στον οποίο εφαρμόστηκε ένα τόσο σύνθετο και πιλοτικό έργο.

«Εκτός από την αγκυροβόληση υπάρχει και η ρύπανση»

Η αγκυροβολία στον δήμο είναι ανεξέλεγκτη, σημείωσε ο κος Σαρελάκος, «ωστόσο σε μια μικρή περιοχή που εκτείνεται εδώ γύρω θα δημιουργήσουμε αγκυροβόλια, ώστε να παρατηρήσουμε αν γίνεται να το επεκτείνουμε περαιτέρω στον κόλπο και φυσικά σε άλλους δήμους της χώρας που έχουν δείξει ενδιαφέρον. Το λιμενικό ταμείο θα αξιοποιήσει μετά τα αγκυροβόλια και θα έχει την ευθύνη για την μακροχρόνια παρακολούθηση και συντήρησή τους σε συνεργασία με την Aegean Rebreath.

Το ποσοστό της καταστροφής είναι μεγάλο γιατί εκτός από την αγκυροβόληση υπάρχει και η ρύπανση. Εμείς, ως Aegean Rebreath όπου επιχειρούμε, βλέπουμε κατεστραμμένα και ρυπασμένα λιβάδια Ποσειδωνίας. Δεν είναι μόνο η αλιευτική κοινότητα, συνήθως στα νησιά, το πρόβλημα εντοπίζεται εκεί όπου υπάρχουν ιστιοπλοϊκά και οι περιοχές από κάτω είναι «βομβαρδισμένες». Δεν ξέρουμε πόσα λιβάδια Ποσειδωνίας βρίσκονται σε όλη την Ελλάδα, υπάρχουν παντού και παντού αντιμετωπίζουν προβλήματα».

Αγκυροβόλια: Η επόμενη μέρα

Θα πρέπει να υπάρχει συνεργασία μεταξύ των ιδιοκτητών ιστιοπλοϊκών αλλά και των αλιευτικών, τόνισε εν συνεχεία ο κος Σαρελάκος. «Μετά την τοποθέτηση θα πρέπει να ερευνήσουμε το κατά πόσο θα χρησιμοποιούνται από αυτούς. Αφού ολοκληρωθούν οι απαραίτητες αδειοδοτήσεις και η έρευνα, στην τρίτη φάση μαζί με την τοποθέτηση των αγκυροβολίων σκοπεύουμε να οργανώσουμε στην περιοχή εργαστήρια για την τοπική αλιευτική κοινότητα και τους επισκέπτες.

Η μεθοδολογία για την προστασία των λιβαδιών της Ποσειδωνίας είναι μία, σύμφωνα τα πρωτόκολλα του ΕΛΚΕΘΕ. Όταν θα φτάσουμε και στην τέταρτη φάση θα έχουμε και ένα υποβρύχιο ROV / Drone ώστε να μπορεί να δει κανείς live streaming τις δράσεις εμφύτευσης από το σκάφος.Ο στόχος μας είναι να είμαστε πλήρως λειτουργικοί την ερχόμενη άνοιξη».

Teleperformance Greece: Σύμμαχος στην προστασία των Λιβαδιών Ποσειδωνίας

Η κα Μυρσίνη Σωτηροπούλου, Chief Marketing Officer της Teleperformance στην Ελλάδα δήλωσε με τη σειρά της ότι «Από την πρώτη στιγμή που ακούσαμε για το εγχείρημα θεωρήσαμε ότι είναι μια πραγματικά εξαιρετική πρωτοβουλία και δεν θα μπορούσαμε να μην εμπλακούμε και να υποστηρίξουμε με κάθε τρόπο αυτήν την τόσο σημαντική προσπάθεια. Η Teleperformance σε παγκόσμιο επίπεδο έχει δύο πυλώνες δράσης, με το βασικό πυλώνα να είναι το Περιβάλλον, οπότε αυτή η δράση είναι εξαιρετικά σημαντική για εμάς.

Μυρσίνη Σωτηροπούλου, Chief Marketing Officer της Teleperformance στην Ελλάδα

Σήμερα, είμαστε για πρώτη φορά στο πεδίο δράσης και μπορούμε να δούμε από κοντά όλο το εγχείρημα και την πρόοδο του. Στόχος είναι φυσικά να είμαστε υποστηρικτές σε όλη αυτήν την προσπάθεια, καθώς είναι πολύ σημαντικό να ενισχύσουμε τη συνειδητότητα, είναι ένας αθέατος κόσμος, εξαιρετικά ζωτικός. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς στην Teleperformace στην Ελλάδα, το ότι μπορούμε να συμβάλλουμε με τον τρόπο μας».

Οι επιπτώσεις της καταστροφής των λιβαδιών Ποσειδωνίας

Τη διαφορά ανάμεσα στην Ποσειδωνία και τα υπόλοιπα θαλάσσια φυτά της Μεσογείου, μάς εξήγησε ο κος Βασίλης Γερακάρης, Μεταδιδακτορικός Συνεργάτης ΕΛΚΕΘΕ και διδάκτορας Θαλάσσιας Οικολογίας. Όπως ανέφερε, «τα θαλάσσια φυτά της Ποσειδωνίας είναι πολύ ιδιαίτερα και διαφορετικά από την υπόλοιπη θαλάσσια βλάστηση που έχουμε στις θάλασσες μας και τα ονομάζουμε θαλάσσια φύκη. Είναι διαφορετικά από τα φύκια και έχουν πολύ σημαντικά οφέλη και για το θαλάσσιο οικοσύστημα και για τον άνθρωπο.

Οτιδήποτε από ανθρωπογενή δραστηριότητα επηρεάζει την ύπαρξη, τη δομή και τη λειτουργία τους θεωρείται ότι είναι καταστροφική για αυτά, οπότε αυτό που έχουμε να κάνουμε είναι σε κάθε περίπτωση να τα προστατέψουμε. Η αγκυροβολία των σκαφών ξηλώνει τμήματα του λιβαδιού κατακερματίζοντάς το με αποτέλεσμα να παύει να αποτελεί οικότοπο πολλών θαλάσσιων οργανισμών, αλλά και να δεσμεύει διοξείδιο του άνθρακα, τον λεγόμενο μπλε άνθρακα».

Βασίλης Γερακάρης, Μεταδιδακτορικός Συνεργάτης ΕΛΚΕΘΕ και διδάκτορας Θαλάσσιας Οικολογίας

Ένα τμήμα λιβαδιού που θα καταστραφεί χρειάζεται έναν αιώνα για να επανέλθει

«Το συγκεκριμένο είδος της Ποσειδωνίας που είναι και το μόνο είδος που έχουμε στη Μεσόγειο και ονομάζεται ενδημικό, έχει ως ιδιαιτερότητα ότι είναι το πιο αργό είδος σε ανάπτυξη, από τα περίπου 60 είδη που υπάρχουν παγκοσμίως. Αυτό σημαίνει ότι μεγαλώνει από 2 έως 4 εκατοστά το χρόνο αν οι συνθήκες είναι ιδανικές για να αναπτυχθεί. Ένα τμήμα δηλαδή λιβαδιού που θα καταστραφεί σε 10 μέτρα έκταση μπορεί να χρειαστεί έναν αιώνα για να καλύψει αυτό το κενό, πρόσθεσε στη συνέχεια ο κος Γερακάρης.

Και συνέχισε λέγοντας ότι «Ακριβώς επειδή υπάρχει όλη αυτή η πίεση σε επίπεδο κλιματικής κρίσης αυτό είναι που ουσιαστικά εμποδίζει την ανάπτυξή τους και πρέπει εμείς να διασφαλίσουμε ότι θα έχουν τις κατάλληλες συνθήκες για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν σε αυτήν τη γρήγορη αλλαγή. Οι συνέπειες από την καταστροφή είναι ήδη ορατές και γίνονται εντονότερες ειδικά με το θέμα της αγκυροβολίας που είναι και το συγκεκριμένο που ασχολούμαστε με αυτό το project, ειδικά τα τελευταία δέκα χρόνια με την αύξηση των σκαφών.

Στο ΕΛΚΕΘΕ έχουμε συγκεκριμένα project αναφορικά με τις επιπτώσεις της αγκυροβολίας, και στα Κουφονήσια για παράδειγμα τα λιβάδια είναι κατεστραμμένα. Σχεδόν σε όλες τις τουριστικές περιοχές τα λιβάδια της Ποσειδωνίας καταστρέφονται συνεχώς, καθημερινά από τις άγκυρες ιδιαίτερα τους καλοκαιρινούς μήνες».

«Μπορείς να κολυμπάς για ώρα και να μην βλέπεις ούτε ένα ψάρι γύρω σου»

Το άμεσο αποτέλεσμα είναι η καταστροφή της δομής του λιβαδιού που παύει να δεσμεύει άνθρακα και να υποστηρίζει θαλάσσιους οργανισμούς με άμεση επίπτωση και στα ιχθυοαποθέματα που τρέφονται από αυτούς, παύει δηλαδή να λειτουργεί ως καταφύγιο οργανισμών.

Σε αυτά τα μέρη μπορείς να κολυμπάς για ώρα και να μην βλέπεις ούτε ένα ψάρι γύρω σου. Είναι απελπιστική η διαφορά ανάμεσα στην εικόνα ενός ζωντανού λιβαδιού και ενός που δέχεται πίεση από την αγκυροβολία. Δεν το βλέπει κάνεις με γυμνό μάτι, αλλά όταν μπεις μέσα στο νερό ακόμη και σε κολπίσκους σε απομακρυσμένα νησιά είναι όλα ρημαγμένα, τόνισε ο κος Γερακάρης. Και πρόσθεσε ότι στις πιο τουριστικές περιοχές της χώρας, τρέχουμε διάφορα project που εστιάζουν στο να αποτυπωθεί η πίεση της αγκυροβολίας σε μεγάλη κλίμακα οπότε όταν εντοπίσουμε τις hot spot περιοχές εκεί θα υπάρξουν και πιο άμεσες δράσεις.