Βούτυρο αντί για ελαιόλαδο, κοτόπουλο αντί για μοσχάρι

Αλλαγές επηρεασμένες από τις διεθνείς τάσεις, αλλά κυρίως από βαθιά οικονομική κρίση και την πληθωριστική κρίση των τελευταίων δύο χρόνων, οδηγούν τα νοικοκυριά σε φθηνότερες, γρηγορότερες και φτωχότερες σε διατροφική αξία τροφές.

Μεγάλες αλλαγές που φανερώνουν την οικονομική κατάσταση τον νοικοκυριών καταγράφει το ΙΕΛΚΑ. Ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία της κατανάλωσης σε ποσότητες τα οποία καταγράφουν μεγάλες μεταβολές πλέον σε επίπεδο διατροφής και τα οποία δείχνουν:

Σταθερή τάση στις κύριες πηγές υδατανθράκων με τη μηνιαία κατανάλωση κατά κεφαλήν σε ψωμί και είδη αρτοποιίας να παρουσιάζει μείωση κατά 6% σε περίπου 4 κιλά μηνιαίως. Η μείωση της κατανάλωσης ψωμιού και αρτοσκευασμάτων στην Ελλάδα είναι σύμφωνη με μια γενικότερη παγκόσμια τάση που παρατηρείται σε πολλές ανεπτυγμένες χώρες, καθώς αυξάνεται η ευαισθητοποίηση σχετικά με την υγεία και τις επιπτώσεις της υπερβολικής κατανάλωσης επεξεργασμένων υδατανθράκων.

Μείωση στην κατανάλωση των βασικών ζωικών πρωτεϊνών κατά περίπου 16%, με περίπου 6 κιλό λιγότερο κρέας ανά έτος με εξαίρεση τα πουλερικά τα οποία παρουσιάζουν αύξηση (είναι άλλωστε πιο οικονομική λύση). Αύξηση παρουσιάζουν οι φυτικές πρωτεΐνες και ειδικά τα όσπρια. Η μείωση στην κατανάλωση ζωικών πρωτεϊνών κατά 16% συνάδει με τις παγκόσμιες τάσεις για περιορισμό της κατανάλωσης κόκκινου κρέατος λόγω περιβαλλοντικών, οικονομικών και υγείας παραμέτρων.

Μείωση στα γαλακτοκομικά και ιδιαίτερα στο φρέσκο γάλα κατά 42% με εξαίρεση το γάλα με χαμηλά λιπαρά και τα αυγά. Η μείωση στην κατανάλωση γαλακτοκομικών, ιδιαίτερα στο πλήρες γάλα, δείχνει πιθανή ευαισθητοποίηση σχετικά με την περιεκτικότητα σε λιπαρά και την υγεία, με στροφή προς πιο ελαφριές εκδοχές όπως το γάλα χαμηλών λιπαρών. Η μείωση μπορεί επίσης να οφείλεται σε αυξημένες τιμές και υποκατάστατα φυτικής προέλευσης.

Μείωση στην κατανάλωση ελαιόλαδου κατά περίπου 35% και κατά 7% μόνο το 2023. Περίπου 5 λίτρα λιγότερο ελαιόλαδο ανά έτος κατά κεφαλήν. Αυτό ενδεχομένως να σχετίζεται με τις αυξημένες τιμές του ελαιολάδου λόγω των δυσμενών συνθηκών παραγωγής, όπως η κλιματική αλλαγή.

Μείωση στα φρέσκα φρούτα κατά 11% περίπου με μείωση κατά 10 κιλό λιγότερα ανά έτος φρούτα, αρκετά μικρότερη μείωση σε λαχανικά, κάτι που όμως εν μέρει αποδίδεται στην σπατάλη τροφίμων της δεκαετίας του 2000 και στην αντικατάσταση ειδών από άλλα προϊόντα, π.χ. μπανάνα, καθώς τα περισσότερα δημοφιλή είδη παρουσιάζουν μείωση όπως η πατάτα και η ντομάτα κατά 25% και 28% αντίστοιχα. Η μείωση στην κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών στην Ελλάδα αξιολογείται ανησυχητική, δεδομένης της Μεσογειακής διατροφής, που παραδοσιακά είναι πλούσια σε αυτά. Στην Ισπανία και την Ιταλία, για παράδειγμα, τα φρούτα και λαχανικά παραμένουν σταθερά βασικά τρόφιμα. Η μείωση αυτή στην Ελλάδα μπορεί να οφείλεται στις αυξήσεις των τιμών, τη σπατάλη τροφίμων στο παρελθόν ή στις αλλαγές στις διατροφικές προτιμήσεις.

Μείωση για τον καφέ κατά 15%, κάτι που ενδεχομένως να εξηγείται από την στροφή στην εστίαση.

Αύξηση για τα αλκοολούχα ποτά, κάτι που σχετίζεται όμως με μεγαλύτερη κατανάλωση κατ’ οίκον έναντι της κατανάλωσης σε χώρους εστίασης. Η τάση αυτή παρατηρείται και σε άλλες χώρες, ειδικά κατά και μετά την πανδημία. Οι καταναλωτές επίσης στράφηκαν σε πιο οικονομικές λύσεις λόγω των πληθωριστικών πιέσεων, καταναλώνοντας στο σπίτι αντί για χώρους εστίασης.

Παράλληλα καταγράφεται μείωση στην κατανάλωση καυσίμων κατά 67% παρά την αύξηση σε αξία και μικρή αύξηση στην κατανάλωση ρεύματος παρά τη μεγάλη αύξηση στην αξία.