Πρώτη εξέταση
Όταν η γυναίκα μάθει ότι είναι έγκυος, θα πρέπει να προγραμματίσει μία πρώτη επίσκεψη στον γυναικολόγο που την παρακολουθεί.
Ο σκοπός της πρώτης επίσκεψης είναι η επιβεβαίωση της κύησης, η ενημέρωση για την κύηση και ο προγραμματισμός παρακολούθησής της.
Αυτή πραγματοποιείται την 6η-7η εβδομάδα της κύησης και περιλαμβάνει τη λήψη πλήρους ιστορικού, την κλινική εξέταση, και οδηγίες για εργαστηριακές εξετάσεις.
Έπειτα γίνεται το πρώτο υπερηχογράφημα, όπου Θα διαπιστωθεί η θέση της εγκυμοσύνης (ενδομήτρια ή εξωμήτρια) καθώς και ο αριθμός των εμβρύων (ένα ή περισσότερα).
Επίσης στο διακολπικό υπερηχογράφημα εντοπίζεται η καρδιά του εμβρύου που πάλλεται. Θα γίνει μέτρηση του εμβρύου και θα συγκριθεί με τα αποτελέσματα της β’ χοριακής έτσι ώστε να καθοριστεί η ηλικία κυήσεως και να καθοριστεί η πιθανή ημερομηνία τοκετού.
Δίνονται μια σειρά από αιματολογικές εξετάσεις που περιλαμβάνει: γενική αίματος (αιμοσφαιρίνη, αιματοκρίτης κλπ.), έλεγχο ομάδας αίματος και παράγοντα Rhesus, έλεγχο για στίγμα μεσογειακής αναιμίας και δρεπανοκυτταρικής αναιμίας με την ηλεκτροφόριση αιμοσφαιρίνης, βιοχημικό έλεγχο (σάκχαρο, ουρία κλπ.), έλεγχο θυρεοειδούς αδένα και κάποιες ειδικές εξετάσεις όπως έλεγχο για σύφιλη, ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα C, AIDS, ερυθρά, τοξοπλάσμωση, λιστέρια και μεγαλοκυτταροϊό. Άλλες εξετάσεις που θεωρούνται απαραίτητες είναι: γενική εξέταση ούρων, test-pap, καλλιέργεια κολπικών εκκρίσεων και εξέταση για μυκόπλασμα, ουρεόπλασμα και χλαμύδια.
Αφού γίνει η πρώτη εκτίμηση για την κατάσταση της υγείας της εγκύου, οι επόμενες προγραμματισμένες επισκέψεις στον γυναικολόγο, αν η εγκυμοσύνη εξελίσσεται φυσιολογικά, είναι: Έως την 32η εβδομάδα της εγκυμοσύνης η έγκυος εξετάζεται μία φορά το μήνα. Από 32η έως 36η κάθε δεύτερη εβδομάδα και από την 36η έως τον τοκετό κάθε εβδομάδα.
Σε κάθε επίσκεψη εκτιμώνται:
Μέτρηση της αρτηριακής πίεσης και του σωματικού βάρους της εγκύου.
Έλεγχος των κάτω άκρων για εμφάνιση οιδήματος.
Ακρόαση εμβρυικών παλμών από την 10η-12η εβδομάδα.
Μετά τη 12η εβδομάδα, το ύψος της μήτρας μπορεί να εκτιμηθεί από τα κοιλιακά τοιχώματα.
Αργότερα, χρησιμοποιούνται οι χειρισμοί του Leopold για να προσδιοριστεί το σχήμα, η προβολή και η θέση του εμβρύου.
Σε φυσιολογική κύηση πρέπει να επαναλαμβάνονται κάθε μήνα η γενική εξέταση αίματος και ούρων και ο βιοχημικός έλεγχος.
Άλλη μία εξέταση που συνεχώς κερδίζει έδαφος είναι αυτή της κυστικής ίνωσης και αυτό γιατί η συγκεκριμένη ασθένεια είναι μία από τις συχνότερες κληρονομήσιμες παθήσεις στο δυτικό κόσμο με συχνότητα εμφάνισης 1/2500 γεννήσεις.
Η συχνότητα των φορέων της υπολογίζεται στα 1/20-1/25 άτομα.
Είναι μία σοβαρή πάθηση, που επηρεάζει πολλά όργανα όπως το αναπνευστικό, παγκρεατικό και πεπτικό.
Η εξέταση είναι πολύ απλή με μία αιμοληψία στον έναν ή και στους δύο γονείς και στο δείγμα γίνεται μοριακός γενετικός έλεγχος δηλαδή ανίχνευση μεταλλάξεων στο γονίδιο CFTR.
Ειδικές Εξετάσεις Α’ τριμήνου
Μεταξύ 11ης και 14ης εβδομάδας πρέπει να γίνει υπερηχογράφημα για τη μέτρηση της αυχενικής διαφάνειας, που, σε συνδυασμό με το PAPP-A test (αιματολογική ορμονική εξέταση που περιλαμβάνει το PAPP-A και την Free b-hCG), ανιχνεύει την πιθανότητα κινδύνου για σύνδρομο Down ή άλλων χρωμοσωμιακών ανωμαλιών. Οι δύο αυτές εξετάσεις πρέπει να γίνουν την ίδια μέρα.
Ειδικές Εξετάσεις Β’ τριμήνου
Μεταξύ 16ης και 20ης εβδομάδας γίνεται το τριπλό test ή alpha-test. Είναι απλή εξέταση και μετρούνται τρεις ορμόνες: η β-χοριακή γοναδοτροπίνη (HCG), η οιστριόλη και η AFP και χρησιμεύει να διαπιστώσουμε αν το έμβρυο έχει σύνδρομο Down, ή άλλες χρωμοσωμιακές ανωμαλίες. Αν προκύψει μεγάλη πιθανότητα, τότε συστήνεται και αμνιοπαρακέντηση.
Μεταξύ 21ης και 25ης εβδομάδας της κύησης γίνεται αναλυτικό προγεννητικό υπερηχογράφημα ( β’ επιπέδου) για έλεγχο της ανατομικής κατασκευής του εμβρύου.
Μεταξύ 24ης και 28ης εβδομάδας της κύησης συνήθως, γίνεται έλεγχος για σακχαρώδη διαβήτη εγκυμοσύνης με δοκιμασία ανοχής στην γλυκόζη.
Σε περίπτωση όμως που υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες (κληρονομική προδιάθεση για σακχαρώδη διαβήτη, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών κ.α.), τότε ο έλεγχος πρέπει να γίνεται νωρίτερα και αν είναι αρνητικός να επαναλαμβάνεται αργότερα. Χορηγούνται 50 γρ. γλυκόζης από το στόμα και γίνεται μέτρηση του σακχάρου αίματος 1 ώρα μετά τη από τη λήψη. Εάν το σάκχαρο είναι κάτω από 130 η δοκιμασία θεωρείται αρνητική. Εάν είναι πάνω από 130 συστήνεται παρακολούθηση ή τρίωρη καμπύλη γλυκόζης. Εάν και τα αποτελέσματα αυτής είναι παθολογικά υπάρχει σακχαρώδης διαβήτης εγκυμοσύνης και επιβάλλεται παρακολούθηση.
Ειδικές Εξετάσεις Γ’ τριμήνου
Μετά την 28η εβδομάδα της κύησης, συνήθως μεταξύ 30ης και 32ης εβδομάδας γίνεται ένας υπερηχογραφικός έλεγχος για εκτίμηση της ανάπτυξης και κατάστασης του εμβρύου. Μπορεί να υπολογιστεί με αρκετή αξιοπιστία το βάρος του εμβρύου.
Μεταξύ 30ης και 32ης εβδομάδας της κύησης γίνεται η εξέταση Doppler. Γίνεται με ειδική υπερηχογραφική εξέταση η εκτίμηση της τελικής ανάπτυξης του εμβρύου. Σε αυτήν την εξέταση εκτιμάται η ροή του αίματος από τον πλακούντα στο έμβρυο και η ροή των αγγείων της μητέρας προς τον πλακούντα. Έμβρυα που δεν αναπτύσσονται σωστά όπως σε περιπτώσεις προεκλαμψίας ή σακχαρώδους διαβήτη ή λόγω πρόωρης ρήξης υμένων χρειάζεται συνεχής παρακολούθηση με Doppler.
Από την 35η εβδομάδα γίνεται το βιοφυσικό προφίλ του εμβρύου, μια μέθοδος εκτίμησης της καλής κατάστασης του εμβρύου και του ενδομητρίου περιβάλλοντος λίγο πριν τη γέννηση του.
Το βιοφυσικό προφίλ συνδυάζει πληροφορίες από δυο πηγές: την υπερηχογραφική απεικόνιση του εμβρύου και το καρδιοτοκογράφημα ηρεμίας (NST), όπου γίνεται καταγραφή της καρδιακής λειτουργίας του εμβρύου και των συστολών της μήτρας. Η εξέταση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς ένα μη ικανοποιητικό αποτέλεσμα συνεπάγεται άμεση κινητοποίηση και σε περίπτωση ένδειξης δυσφορίας του εμβρύου παρέμβαση για πρόκληση τοκετού.
Σε εγκυμονούσες 35 ετών και άνω, σε περιπτώσεις που κάποια από τις προηγούμενες εξετάσεις δείξει αυξημένες πιθανότητες εμβρυικών ανωμαλιών ή σε επιβαρυμένα, με χρωμοσωμικές ή κληρονομικές ανωμαλίες, οικογενειακά ιστορικά και γενικά εφόσον υπάρχουν ενδείξεις γίνονται εξειδικευμένες εξετάσεις όπως:
Η λήψη τροφοβλάστης εμβρύου (CVS) είναι μια εξέταση που έχει στόχο να ανιχνευθούν τυχόν χρωμοσωμικές, συγγενείς ή κληρονομικές ανωμαλίες του εμβρύου. Εκτελείται από την 11η εβδομάδα κύησης, με τη λήψη μικρής ποσότητας χοριοειδών λαχνών από τον πλακούντα κάτω από υπερηχογραφικό έλεγχο. Το αποτέλεσμα βγαίνει σε 7-10 ημέρες. Έχει ποσοστό αποβολών στην βιβλιογραφία 3%, αλλά και εδώ παίζει ρόλο η εμπειρία του γιατρού που κάνει την λήψη, διότι με καλή τεχνική το ποσοστό στην καθημερινή πράξη, είναι πολύ λιγότερο.
Η αμνιοπαρακέντηση εκτελείται μεταξύ 16ης και 20ης εβδομάδας κύησης, τότε που το έμβρυο περιβάλλεται με αρκετή ποσότητα αμνιακού υγρού. Συνίσταται σε έγκυες άνω των 35 ετών, αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό χρωμοσωμικών ανωμαλιών από την πλευρά της μητέρας ή του πατέρα καθώς και αν προκύψει ένδειξη γενετικής ανωμαλίας ή δυσπλασίας στο έμβρυο από τις εξετάσεις που προηγήθηκαν. Η αμνιοπαρακέντηση πραγματοποιείται συνήθως για να ελέγξει τυχόν γενετικές ανωμαλίες καθώς και το σύνδρομο Down. Στη διάρκειά της λαμβάνεται αμνιακό υγρό για το χρωμοσωμιακό έλεγχο του εμβρύου και τη μέτρηση διαφόρων βιοχημικών παραμέτρων. Η αμνιοπαρακέντηση εφαρμόζεται στη χώρα μας εδώ και 25 χρόνια με μεγάλη επιτυχία. Ο κίνδυνος από αυτήν είναι πρακτικά ελάχιστος (κίνδυνος αποβολής 3 στις 1.000 περιπτώσεις). Δεν προκαλεί πόνο, διαρκεί γύρω στα 5 λεπτά και το ολοκληρωμένο αποτέλεσμα βγαίνει έπειτα από 15 ημέρες.
Υπάρχουν και μέθοδοι, που εμφανίζονται πιο σπάνια και είναι για ειδικές καταστάσεις, όπως η λήψη εμβρυικού αίματος με παρακέντηση ομφάλιου λώρου, η οποία εκτελείται μέσω υπερηχογραφικού ελέγχου μετά από την 18η εβδομάδα κύησης. Χρησιμεύει για διάγνωση μολύνσεων στο έμβρυο (ερυθρά, τοξοπλάσμωση κλπ), γενετικών ασθενειών (σύνδρομο Down, τρισωμία κλπ), αιματολογικών ασθενειών (αιμοφιλία ή όταν οι γονείς έχουν και οι δύο στίγμα κάποιας αναιμίας κλπ). Δεν απαιτεί αναισθησία και δεν προκαλεί πόνο.
